อัมพฤกษ์ อัมพาต – TMS เทคโนโลยีฟื้นฟูร่างกายผู้ป่วย

โรคหลอดเลือดสมองเป็นสาเหตุหนึ่งที่พบบ่อยของความพิการ ภาวะอัมพฤกษ์ อัมพาต ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถประกอบกิจวัตรประจำวัน เคลื่อนไหวและเดินได้ตามปกติ ส่งผลต่อการดำเนินชีวิตและคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย แต่เนื่องจากในปัจจุบันมีความก้าวหน้าทางการแพทย์ การรักษาและการบำบัดฟื้นฟูสามารถช่วยลดอาการผิดปกติ ภาวะอัมพฤกษ์ อัมพาต และเพิ่มสมรรถภาพของผู้ป่วยได้

ลักษณะอาการที่พบบ่อย

อัมพาตอ่อนแรง ขยับแขนขาได้น้อย หรือไม่ได้เลย ทำให้ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้
ปากเบี้ยว มีน้ำลายไหล พูดไม่ชัด ดูดกลืนน้ำและอาหารลำบาก
ชาแขนขาข้างที่อัมพาต ไม่มีความรู้สึกเวลาโดนของร้อน หรือของมีคม
กล้ามเนื้อเกร็งกระตุก ซึ่งอาจพบได้ในระยะต่อมาของการเป็นอัมพาต
แขนและมือปวดบวม ซึ่งอาจเกิดจากการไม่เคลื่อนไหวของแขนและขา
มีปัญหาด้านการกลืน อาจทำให้มีโอกาสเกิดสำลักอาหารเข้าปอด และเป็นโรคปอดอักเสบตามมาได้

เครื่อง TMS คืออะไร?

เครื่องกระตุ้นแม่เหล็กไฟฟ้า (transcranial magnetic stimulation (TMS) เป็นเทคโนโลยีที่มีการใช้เครื่องมือในการปล่อยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้ามาเหนี่ยวนำให้เกิดการปรับเปลี่ยนการทำงานของสมอง ระบบประสาท และกล้ามเนื้อ โดยไม่ทำให้เกิดการบาดเจ็บหรือการตกค้างของรังสีภายในร่างกาย จึงมีการใช้เครื่องมือนี้เพื่อช่วยในการฟื้นฟูความบกพร่องในการทำงานของระบบประสาทและกล้ามเนื้อ

TMS ช่วยรักษาภาวะอัมพฤกษ์ อัมพาต ได้อย่างไร?

ปัจจุบัน มีเครื่องมือที่จะช่วยฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ที่มีภาวะอัมพฤกษ์ อัมพาต โดยการกระตุ้นสมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (Transcranial Magnetic Stimulation, TMS) เป็นเทคโนโลยีที่ใช้คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้ากระตุ้นที่ปลายประสาท โดยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้านี้จะลงลึกไปที่ปลายประสาทประมาน 1-3 เซนติเมตร เพี่อเหนี่ยวนำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการทำงานของระบบประสาทและกล้ามเนื้อ โดยหลักการของเครื่อง คือ การส่งคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า เข้าไปกระตุ้นสมองจากภายนอก โดยสามารถทำได้ทั้งการกระตุ้นสมองข้างที่มีปัญหา หรือยับยั้งสมองข้างตรงข้ามเพื่อปรับสมดุลในการทำงานของสมอง ซึ่งการกระตุ้นดังกล่าวจะเป็นการกระตุ้นการเชื่อมต่อกันใหม่ของเซลล์ประสาท เพื่อให้เกิดการฟื้นฟูและการเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อดีขึ้น ไม่ทำให้เกิดการบาดเจ็บต่ออวัยวะโดยรอบ ช่วยปรับการทำงานฟื้นฟูของสมองที่บกพร่องให้คงที่ โดยไม่ทำให้เกิดอันตรายต่อผู้ป่วย ยิ่งทำควบคู่กับกายภาพบำบัด จะช่วยผู้ป่วยให้ฟื้นฟูได้ดีขึ้นมากกว่า 50-60 %

"การรักษาจะต้องทำต่อเนื่องอย่างน้อยสัปดาห์ละ 2 ครั้ง ประมาณ 5-10 ครั้งขึ้นไปถึงจะเห็นผล"

ข้อห้ามในการรักษาด้วยเครื่อง TMS

การรักษาฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ที่มีภาวะอัมพฤกษ์ อัมพาต มีข้อห้าม ดังนี้

ผู้ที่มีการฝังโลหะหรือชิ้นส่วนของโลหะในสมอง เพราะสนามแม่เหล็กสามารถเหนี่ยวนำวัตถุที่เป็นโลหะ จนอาจก่อให้เกิดแรงกระทำต่อโครงสร้างสมองโดยรอบวัตถุนั้นได้
ผู้ติดเครื่องกระตุ้นหัวใจหรือเครื่องมือที่ฝังอยู่ในร่างกาย เพราะสนามแม่เหล็กจะรบกวนการทำงานของวงจรไฟฟ้าของเครื่องเหล่านั้นได้

ข้อแนะนำก่อนรักษาด้วย TMS

ผู้ป่วยอัมพฤกษ์ อัมพาต ที่มารับการฟื้นฟูรักษาด้วยเครื่อง TMS จะได้รับคำแนะนำจากแพทย์ถึงการรักษา ข้อบ่งชี้ และข้อห้ามในการใช้เครื่องมือดังกล่าว พร้อมด้วยคำแนะนำการปฏิบัติตัวก่อนการรักษา ได้แก่

ห้ามอดนอน ควรนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพออย่างน้อย 6-8 ชั่วโมง ก่อนทำการรักษาด้วย TMS ในวันรุ่งขึ้น
หลีกเลี่ยงการดื่มคาเฟอีนก่อนทำ TMS
กรณีมียาที่ใช้เป็นประจำ โดยเฉพาะยาในกลุ่มยานอนหลับ ยาทางจิตเวช ควรแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนทุกครั้ง
ผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวใด ๆ ควรแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนทุกครั้ง

ทั้งนี้ ผู้ป่วยที่เป็นโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) ควรมีมาตรฐานระดับสูงในด้านการป้องกันและดูแลรักษาพยาบาลเฉพาะโรคหลอดเลือดสมอง หรือที่เรียกกันว่า โรคอัมพฤกษ์ อัมพาต โดยมีทีมแพทย์สหสาขาวิชา ทั้งผู้เชี่ยวชาญทางด้านสมอง อัมพฤกษ์ อัมพาต ทีมพยาบาล นักกายภาพบําบัดนักโภชนาการ นักจิตบําบัด เภสัชกร คอยดูแลผู้ป่วย อีกทั้งให้ความรู้แก่ญาติผู้ป่วยในการปฏิบัติตนและดูแลผู้ป่วยอย่างถูกวิธีเมื่อกลับไปรักษาตัวที่บ้าน