การทดสอบภูมิแพ้ โดยการสะกิดผิวหนัง (Allergy Skin prick test)

การทดสอบภูมิแพ้ โดยการสะกิดผิวหนัง (Skin Prick Test) เป็นหนึ่งในวิธีการทดสอบสารก่อภูมิแพ้ต่างๆ (ชนิดเฉียบพลัน IgE-mediated) โดยทำที่ผิวหนัง ในผู้ใหญ่และเด็กโตมักทำบริเวณแขนท่อนล่างด้านใน ส่วนเด็กเล็กมักทำบริเวณแผ่นหลัง แพทย์จะหยดน้ำยาที่ต้องการทดสอบลงบนผิวหนัง แล้วใช้ปลายเข็มสะกิดเพื่อให้น้ำยาสามารถซึมเข้าสู่ใต้ผิวหนัง การสะกิดมักจะไม่มีบาดแผล รออ่านผล 15 นาที ถ้าท่านแพ้สารก่อภูมิแพ้ชนิดใด จะเกิดปฏิกิริยา นูน บวม แดง คล้ายตุ่มยุงกัดของผิวหนังบริเวณตำแหน่งที่หยดน้ำยาชนิดนั้นๆ การทดสอบด้วยวิธีนี้ใช้ปริมาณน้ำยาก่อภูมิแพ้เพียงเล็กน้อย (ประมาณเม็ดถั่วเขียว) โอกาสที่จะกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้อย่างรุนแรงจนเป็นอันตรายนั้นมีน้อยมากว

ประโยชน์ของการทดสอบภูมิแพ้ โดยการสะกิดผิวหนัง

• เพื่อค้นหาว่าโรคที่ผู้ป่วยเป็น มีสาเหตุมาจากโรคภูมิแพ้หรือไม่
• ทำให้ทราบว่าตนเองแพ้สารก่อภูมิแพ้ชนิดใดบ้าง และมากน้อยเพียงใด
• ทำให้สามารถหลีกเลี่ยง หรือกำจัดสารก่อภูมิแพ้ที่ตนแพ้
• หากจำเป็นต้องรักษาโดยการฉีดวัคซีนภูมิแพ้ แพทย์จะใช้ผลการทดสอบภูมิแพ้ โดยการสะกิดผิวหนังนี้เป็นข้อมูลในการสั่งวัคซีนสำหรับฉีดให้ผู้ป่วย

การทดสอบภูมิแพ้โดยการสะกิดผิวหนัง เหมาะกับใคร?

• ผู้ที่เป็นภูมิแพ้ หรือมีประวัติคนในครอบครัวเป็นภูมิแพ้
• ผู้ที่มีประวัติเป็นโรคหืดตั้งแต่เด็ก
• ตรวจได้ทุกคน แต่เหมาะสำหรับผู้ที่มีอายุมากกว่า 6 เดือนขึ้นไป เนื่องจากผลการทดสอบจะแม่นยำมากกว่า

การทดสอบภูมิแพ้โดยการสะกิดผิวหนังไม่เหมาะกับใคร

ไม่แนะนำให้ทำการทดสอบภูมิแพ้ โดยการสะกิดผิวหนัง กับบุคคลต่างๆ ดังนี้

• ในบุคคลที่เป็นผื่นผิวหนังอักเสบทั่วตัว
• ไม่เหมาะกับเด็กที่ต่ำกว่า 6 เดือน เพราะผิวหนังของเด็กที่อายุน้อยกว่านี้มีความไวมากกว่า อาจส่งผลให้ผลตรวจผิดพลาดได้
• สตรีมีครรภ์
• ผู้ที่เกิดปฏิกิริยาทางผิวหนังได้ง่ายกว่าปกติ เช่น ผื่น ลมพิษเรื้อรัง
• ผู้มีโอกาสเกิดปฏิกิริยารุนแรงจากสารก่อภูมิแพ้ เช่น มีประวัติแพ้อาหารรุนแรง

สำหรับผู้ที่ไม่สามารถทดสอบภูมิแพ้ โดยการสะกิดผิวหนัง เช่น เคยมีอาการแพ้รุนแรงมาก่อน มีผื่นมาก หรือมีบริเวณผิวที่ไม่เป็นโรคไม่มากพอจะทดสอบทางผิวหนังได้ แพทย์จะแนะนำให้ตรวจด้วยวิธีเจาะเลือด

การเตรียมตัวก่อนการทดสอบ

1. งดยากลุ่มที่มีผลต่อการทดสอบ ได้แก่

1. กลุ่มยาแก้แพ้ ยาที่มีส่วนผสมของยาแก้แพ้ ยาแก้หวัด ยาลดน้ำมูก ยาแก้คัน ยาแก้ลมพิษ ยาแก้ไอ อย่างน้อย 1 สัปดาห์ เช่น
   • CPM (Chlopheniramine)
   • Actifed (Nasolin)
   • Decolgen, Tiffy
   • Atarax (Hydroxyzine)
   • Telfast (Fexofenadine)
   • Dimetap
   • Clarityne (Loratadine)
   • Zyrtec (Cetirizine)
   • Benadryl
   • Xyzal (Levocetirizine)
   • Aerius (Desloratadine)
   • Clarinase
2. กลุ่มยากล่อมประสาท ยานอนหลับ ยาแก้วิงเวียนหรือเมารถ อย่างน้อย 1-3 สัปดาห์ เ ช่น Ativan (Lorazepam), Diazepam, Amitriptyline, Phenothiazines, Immipramine
3. กลุ่มยาสเตียรอยด์ หากมีการใช้ยาสเตียรอยด์ชนิดฉีดหรือรับประทานเป็นเวลานาน หรือใช้ยาทาเฉพาะที่ท ี่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์บริเวณผิวหนังที่จะทำการทดสอบ ควรแจ้งให้แพทย์ทราบก่อน เพราะมีผลต่อการทดสอบได้
   หมายเหตุ :
   • กลุ่มยา Anti-leukotriene (Singulair, Montex) กลุ่มยาพ่น เช่น ยาพ่นจมูก (Intranasal corticosteroid) และยาพ่นรักษาโรคหืด (Inhaledbronchodilator and inhaled corticosteroid) ให้ใช้ต่อเนื่องไม่ต้องงดเว้นก่อนมาทำการทดสอบ
   • กลุ่มยาแก้ปวด ลดไข้ พาราเซตามอล (Paracetamol) เป็นยาฆ่าเชื้อ ถ้าจำเป็นต้องใช้ไม่ต้องงด

2. แต่งตัวด้วยเสื้อผ้าที่หลวมสบาย เสื้อแขนสั้น หรือไม่รัดแขน เพื่อความสะดวกในการทดสอบ

3. ผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว ผู้ป่วยที่เป็นโรคหัวใจ โรคความดันโลหิตสูง ต้องแจ้งชื่อยาที่ใช้อยู่ให้แพทย์ทราบก่อนทดสอบ เพราะยาบางตัวอาจมีผลต่อการทดสอบ ควรพักผ่อนให้เพียงพอก่อนมาทำการทดสอบ ไม่ควรมีภาวะเจ็บป่วยในวันที่ทำการทดสอบ

ขั้นตอนการทดสอบ

1. ทำความสะอาดผิวหนังที่ต้องการทดสอบโดยเช็ดด้วยสำลีชุบแอลกอฮอล์
2. รอให้แอลกอฮอล์แห้งทำเครื่องหมายด้วยปากกาหมึกแห้ง
3. หยดน้ำยาทดสอบลงบนผิวหนังที่ทำเครื่องหมายไว้จนครบจำนวนที่ต้องการทดสอบ
4. ใช้เข็มปราศจากเชื้อขนาดเล็กสะกิดผิวหนังผ่านบริเวณที่หยดน้ำยา
5. รออ่านผลประมาณ 15 - 20 นาที โดยจะปรากฏเป็นตุ่มแดง คันบริเวณที่มีการแพ้
6. หลังจากนั้นเช็ดทำความสะอาดด้วยสำลีชุบแอลกอฮอล์อีกครั้ง แล้วทาครีมทับเพื่อลดอาการคันหรือแดงบริเวณที่ทำการทดสอบ อาจมีจุดแดงเล็กๆ ซึ่งอาจจะคงอยู่ประมาณ 1-2 ชั่วโมง จะหายไปเอง

โรงพยาบาลนครธนได้จัดชุดทดสอบภูมิแพ้ผิวหนังที่เหมาะสม ดังนี้

ข้อควรระวัง

การทดสอบด้วยวิธีนี้ใช้ปริมาณน้ำยาก่อภูมิแพ้เพียงเล็กน้อย (ประมาณเม็ดถั่วเขียว) โอกาสที่จะกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้อย่างรุนแรงจนเป็นอันตรายนั้นมีน้อยมาก

การทดสอบภูมิแพ้โดยการสะกิดผิวหนังนั้น เป็นการทดสอบที่ทำให้รู้ถึงสิ่งที่เราแพ้ เพื่อหลีกเลี่ยงไม่ให้สัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้เหล่านั้นเพราะหัวใจสำคัญของโรคภูมิแพ้ คือ การหลีกเลี่ยงสิ่งที่ตนแพ้ ทั้งจากการตั้งใจหรือจากความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ทำให้สามารถป้องกันตัวเองให้ห่างจากความเสี่ยงที่เกิดจากการแพ้ได้ หากมีอาการเหล่านี้อยู่เป็นประจำ ได้แก่ คัดจมูกหรือน้ำมูกไหล จาม คันจนน้ำตาไหล อาการลมพิษ ผื่นแพ้เป็นๆ หายๆ หายใจถี่ๆ ไอแห้งๆ เรื้อรัง และ หายใจมีเสียงดังวี้ดหรือเสียงผิดปกติ ควรรีบเข้ามาพบแพทย์เพื่อตรวจภูมิแพ้

พญ.วราลี ผดุงพรรค
กุมารเวชศาสตร์/กุมารเวชศาสตร์โรคภูมิแพ้และภูมิคุ้มกัน
ศููนย์ภูมิแพ้

ปรึกษาทุกปัญหาสุขภาพแบบออนไลน์
ไม่เสียค่าใช้จ่าย